بعضي از اجسام مانند نقره و مس و فلزات ديگر در مقابل عبور جريان، مقاومت و مخالفت كمتري نشان مي‌دهند. ظاهراً علت اين است كه اتم‌هاي آنها در جذب الكترون‌ها ضعيف هستند و مقدار زيادي از الكترون‌هاي آنها تقريبا داراي حالت آزادي بوده و مستعد هستند كه به راحتي در نتيجه يك نيروي محركه الكتريكي جابه‌جا شوند، اين نوع اجسام را اجسام هادي يا رسانا مي‌گويند. در يك جسم هادي هر چقدر الكترون‌ها بتوانند راحت‌تر جا‌به‌جا شوند خاصيت هدايت آن جسم بيشتر است. در فلزات مانند مس، آهن و …  الكترون‌ها، آزادانه از يك اتم به اتم ديگر در جهات مختلف در نقل و انتقال هستند كه با وارد كردن يك نيروي محركه الكتريكي همه آنها متوجه يك جهت مشخص كه به وسيله نيروي محركه تعيين مي‌شود، مي‌گردند.

اجسامي مانند چيني و پلاستيك و ابريشم، مقاومت بسيار زيادي در مقابل حركت جريان الكتريسيته از خود نشان مي‌دهند كه آنها را اجسام عايق يا نارسانا مي‌گويند. بايد دانست كه يك حد كاملاً مشخص و معين بين اجسام هادي و عايق وجود نداردممكن است بعضي از اجسام عايق مانند هادي عمل نموده و به كار برده شوند. مثلاً يك جسم ممكن است در دماهاي معمولي يك عايق خوب باشد. در صورتي كه در دماهاي زياد به صورت يك هادي ضعيف در آيد. مطابق فرضيه الكتروني، يك عايق كامل، جسمي است كه اتم‌هاي آن هيچ‌گاه الكترون از دست نمي‌دهند. چنين جسمي اگر تحت تاثير يك نيروي محركه الكتريكي قرار گيرد، الكترون‌هاي آن جابه‌جا شده و در جاي خودشان ثابت مي‌مانند. وقتي كه نيروي محركه برداشته شود، دوباره الكترون‌ها به وضع اصلي خود بر مي‌گردند.

در شكل زير تغييرات مقاومت فلزات و نيمه‌رسانا بر حسب دما رسم شده است.

مكعب مربعي به مقاومت ويژه موجود است. در صورتي كه طول هر ضلع مربع برابر a باشد و به دو ضلع روبروي آن ولتاژ اعمال كنيم، به كمك رابطه مي‌توانيم مقاومت مكعب مربع را بدست آوريم.       

               مثال: مكعب مربع رسانايي را به مقاومت ويژه در نظر بگيريد كه طول هر ضلع آن 3 سانتي‌متر است.                 مقاومت بين دو وجه روبرويي چند اهم است؟

پاسخ:

يك مكعب مستطيل رسانا به اضلاع a , b , c در اختيار داريم. مي‌خواهيم اختلاف پتانسيلي بين دو صفحه روبرو ايجاد نمائيم. زماني بزرگترين مقاومت را داريم كه كمترين مقطع و بزرگترين طول را داشته باشيم و زماني كمترين مقاومت را داريم كه بزرگترين مقطع و كمترين طول را داشته باشيم. بنابراين اگر اضلاع مكعب به صورتي باشد كه c > b > a باشد، در اين صورت:

پرسش: طول و قطر سيم مسي A به ترتيب دو برابر قطر و طول سيم مسي B است. مقاومت سيم A چند برابر مقاومت سيم B است؟

مطابق شكل، سيم مقاومت‌داري را به صورت مارپيچ درآوريد و آن را در ميان دو گيره وصل كنيد. اكنون، يك سر آن را به طرف خود بكشيد تا طول آن كوتاهتر بشود. در اين حالت، توجه كنيد كه نور لامپ بيشتر (مقاومت سيم كمتر)  يا كمتر (مقاومت سيم بيشتر) مي‌شود. با راست كردن و دولا كردن سيم، ضخامت سيم بيشتر مي‌شود. آيا مقاومت سيم ضخيم، نسبت به سيم نازك قبلي، كمتر است يا بيشتر؟ احتمالا شما نيز متوجه خواهيد شد كه اگر سيم:

•    بلندتر شود، مقاومتش افزايش مي‌يابد.
•    كوتاهتر شود، مقاومتش كاهش مي‌يابد.
•    باريكتر شود، مقاومتش افزايش مي‌يابد.

ضخيم تر شود، مقاومتش كاهش مي‌يابد.

در صنعت هنگام ساخت مقاومت‌ها، براي سهولت در استفاده، اندازه‌هاي خاصي را به عنوان استاندارد انتخاب مي‌كنند. با چاپ چهارحلقه رنگي روي هر مقاومت توسط كارخانه سازنده، به راحتي مي‌توان مقدار هر مقاومت را بدون استفاده از اهم سنج تعيين كرد. هر رنگ، نشان دهنده عدد خاصي است.

به طوري كه حلقه چهارم كه به رنگ طلايي يا نقره‌اي يا بدون رنگ است درصد خطارامشخص مي‌كند.

معمولا مقاومتها را در اندازه‌هاي مشخص به صورت استاندارد مي‌سازند و با حلقه‌هاي رنگي كه روي آنها قرار دارد، اندازه مقاومتها را مي‌توان به سادگي مشخص كرد. به هر رنگ عدد خاصي نسبت مي‌دهند. در انتها حلقه طلايي و يا نقره‌اي درصد خطا را مشخص مي‌كند.

پرسش: سيم استوانه‌اي شكلي به مقاومت R به طول  و سطح مقطع A و مقاومت ويژه . مقادیر خواسته شده را بیابید. 

روي هر مقاومت كه اغلب از كربن ساخته مي‌شود و مقاومت كربني نام دارد، چهار حلقه رنگي ديده مي‌شود. حلقه اول از سمت چپ رقم اول، حلقه دوم، رقم دوم، حلقه سوم رقم توان 10 و حلقه چهارم درصد خطا را نشان مي‌دهد.